Wat is palmolie?

Als je olijven perst krijg je olijfolie, als je de vruchten van een palmboom (type oliepalm oftewel de Elaeis guineensis) perst krijg je palmolie. De vruchten van deze palm zijn oranje-rood van kleur, eivormig en met een lengte van 5 cm wat groter dan olijven. Ze groeien in trossen die wel een gewicht van 20–25 kilo kunnen krijgen. De palmvruchten worden gekneusd en warm geperst, waardoor de olie eruit gehaald kan worden. De opbrengt is enorm hoog omdat 70-80 procent van de vrucht uit olie bestaat.

Waar wordt palmolie voor gebruikt?

Je kunt beter vragen waar wordt het niet voor gebruikt? In zeker 60 procent van alle producten in de supermarkt zit palmolie verwerkt. Het is een van de belangrijkste grondstoffen voor margarine en frituurolie, het zit in ijs, in chocolade, in kant-en-klaarmaaltijden, in pakjes soep, in crackers, gebak, brood… Je kunt het ook zo puur in potten kopen, maar dat is meestal wel alleen online. Verder vind je palmolie in gezichtscrèmes, lotions, tandpasta, shampoo en zeep. Ook veel kaarsen en schoonmaakmiddelen bevatten palmolie. En dan wordt palmolie ook nog gebruikt als biodiesel.

Waar wordt palmolie geproduceerd?

Je begrijpt dat de vraag naar palmolie enorm is. Ongeveer een derde van alle olie wereldwijd is palmolie en de vraag stijgt nog steeds. Daarom worden er grote palmplantages aangelegd in gebieden waar deze boom groeit. Oorspronkelijk was dat in Afrika (Nigeria en Congo) maar tegenwoordig zijn de grootste plantages in Maleisië en Indonesië. Voor de aanleg van palmolieplantages worden veel tropische bossen gekapt. Omdat de opbrengt per vrucht en ook per hectare heel hoog is, is palmolie een goedkope olie. Veel goedkoper in ieder geval dan andere oliesoorten.

Wat is de milieu-impact van palmolie?

Door de sterk gegroeide vraag naar plantaardige olie zijn palmolieplantages in 20 jaar tijd van 8 miljoen hectare (2006) naar 21 miljoen hectare (2016) gegroeid. Dit draagt bij aan ontbossing, broeikaseffect en afname van biodiversiteit. Maar aan de andere kant als er andere olie voor in de plaats geproduceerd moet worden dan kost dit meer land. En dat is dus niet per definitie beter voor het milieu.

Er is ook duurzame palmolie te koop. Maatschappelijke organisaties en bedrijven die palmolie verwerken hebben in 2004 de ronde tafel voor duurzame palmolie (RSPO) opgericht. Door palmolieplantages te certificeren met RSPO-keurmerken willen zij de productie van palmolie steeds verder verduurzamen. Je kunt aan de verpakking echter bijna nooit zien dat er gebruik is gemaakt van duurzaam gecertificeerde palmolie volgens het RSPO-keurmerk. Op de website van het Wereld Natuur Fonds staat een scorekaart over producten en supermarktketens. Daar krijg je een indruk van de merken die goed bezig zijn.

Is palmolie gezond?

Je zou denken: palmolie is een plantaardige olie, dus gezond. Toch valt dat tegen. De meeste oliesoorten hebben een hoog gehalte aan gezonde onverzadigde vetten en bevatten slechts weinig van het minder gezonde verzadigde vet. Bij palmolie is het omgekeerd. Ongeveer de helft van het vet is verzadigd vet. Ter vergelijking, bij olijfolie of zonnebloemolie ligt het percentage verzadigvet op 11-15. Als je kunt kiezen, kun je dus beter voor een andere olie kiezen dan palmolie. En producten waarin palmolie verwerkt is, bevatten dus altijd verzadigd vet.

Buiten het vet bevat ruwe palmolie grote hoeveelheden betacaroteen. De ongezuiverde olie is namelijk oranje van kleur en die kleur komt door betacaroteen. Ook het vitamine E gehalte is hoog. Maar dit zijn geen vitamines waarover je je in je voeding veel zorgen hoeft te maken, als je gezond eet. Bovendien is de meeste verwerkte palmolie eerst gezuiverd, dus veel van de vitamines zit er niet meer in.

Valt er iets te kiezen?

Voor je gezondheid heb je dus geen palmolie nodig. Andere plantaardige vetten zijn een betere keuze. Zou je palmolie willen vermijden vanwege de milieuaspecten dan wordt het een kwestie van goed etiketten lezen. Je zult je verbazen over de hoeveelheid producten waarin palmolie gebruikt wordt. Een handige richtlijn: hoe puurder het product en hoe minder ingrediënten, hoe minder kans op palmolie.

Bron(nen): Voedingscentrum Milieu Centraal MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten Boek: Ons voedsel van Frans de Jong